Khi AI Gõ Cửa Bộ phận Thanh Toán Quốc Tế – Nỗi Lo, Niềm Hy Vọng và Câu Hỏi Lớn

Là người từng nhiều năm làm việc trong lĩnh vực Thanh toán quốc tế (TTQT – International Payments) và Tài trợ thương mại (TTTM – Trade Finance) tại ngân hàng, nay đã nghỉ hưu, tôi vẫn tiếp tục đồng hành với nghề dưới vai trò tư vấn – hỗ trợ các bạn trẻ đang làm việc tại ngân hàng và các doanh nghiệp xuất nhập khẩu. Những năm gần đây, tôi cảm nhận rõ một cuộc chuyển mình lặng lẽ nhưng sâu sắc – nơi AI (Artificial Intelligence – Trí tuệ nhân tạo) bắt đầu gõ cửa Bộ phận TTQT – TTTM tại các ngân hàng. Và nó không chỉ gõ cửa để chào hỏi, mà để thay đổi cả cách chúng ta làm nghề.

---

AI đang làm gì trong nghiệp vụ LC (Letter of Credit – Thư tín dụng)?

Hãy hình dung việc kiểm tra bộ chứng từ LC dày cộm từng khiến bạn mất vài tiếng đồng hồ, giờ chỉ mất vài phút. Một hệ thống AI có thể so sánh chi tiết chứng từ với điều khoản LC, phân tích theo UCP 600 (Uniform Customs and Practice for Documentary Credits), ISBP 821 (International Standard Banking Practice), đánh dấu các điểm nghi ngờ, và thậm chí đưa ra gợi ý xử lý.

Nói vui thì: kiểm tra bộ chứng từ giờ không còn là “nghệ thuật”, mà đang dần trở thành “kỹ thuật”.

AI còn có thể làm gì?

• Phát hiện gian lận: Nó không ngủ. Nó nhớ tất cả các case trước đây. Và nó học từ đó.
• Tự động hóa toàn bộ quy trình: Từ OCR (Optical Character Recognition – Nhận dạng ký tự quang học) đến NLP (Natural Language Processing – Xử lý ngôn ngữ tự nhiên), AI có thể biến một đống giấy tờ rối rắm thành thông tin rõ ràng, có cấu trúc.
• Hỗ trợ dịch thuật, kiểm tra tuân thủ, xử lý tranh chấp: Nơi nào cần sự chính xác và logic – AI đều có thể nhúng tay vào.

---

Ngân hàng được gì – mất gì?

Chuyện đầu tiên là ngân hàng hưởng lợi lớn: tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian xử lý, giảm rủi ro pháp lý. Khách hàng vui vì mọi thứ nhanh, chính xác. Ngân hàng cũng nhẹ đầu vì bớt những lỗi lặt vặt có thể dẫn đến khiếu nại.

Nhưng mặt khác, AI cũng như một cơn lũ âm thầm. Nó không phá cửa ầm ầm, mà âm thầm thay thế các nghiệp vụ “thủ công”: kiểm tra chứng từ, nhập liệu, rà soát lệnh chuyển tiền… Dự báo có thể 50–75% công việc tại các trung tâm TTQT – TTTM  sẽ bị AI thay thế trong vài năm tới.

---

Còn nhân sự thì sao?

Ở đâu đó đã bắt đầu có những cái lắc đầu, những lo lắng về chuyện mất việc. Và đó là nỗi lo chính đáng.

Nhưng tôi vẫn tin rằng: người làm nghề thật sự – không bao giờ hết đất sống. Bởi AI, dù thông minh đến mấy, vẫn cần con người để hiểu khách hàng, xử lý ngoại lệ, thương lượng tranh chấp, và đưa ra quyết định chiến lược. Quan trọng là ta phải thay đổi trước khi bị thay thế.

---

Gợi ý nhỏ cho những ai đang trong ngành

• Đừng né AI. Hãy học cách làm việc cùng nó.
• Đầu tư vào các chứng chỉ chuyên môn như CDCS (Certified Documentary Credit Specialist), CSDG (Certificate for Specialists in Demand Guarantees).
• Rèn luyện kỹ năng phân tích, hiểu biết pháp lý, và khả năng giao tiếp với khách hàng.
• Tìm hiểu các lĩnh vực có chiều sâu như tín dụng xuất nhập khẩu, tài trợ chuỗi cung ứng, quản trị rủi ro.

---

AI không phải là đối thủ, mà là cộng sự mới – vừa thông minh, vừa nhanh nhạy, nhưng lại rất “lạnh”. Còn chúng ta – những người làm nghề – có điều mà AI không có: sự thấu cảm, kinh nghiệm sống, và bản lĩnh xử lý tình huống thực tế.

Câu hỏi không phải là: “Liệu AI có thay tôi không?”

Mà là: “Tôi sẽ học gì để vẫn là người được chọn trong kỷ nguyên AI?”

—-

Mr. Old Man, 4/2025