CIPS là gì và liệu CIPS có thể giải cứu các ngân hàng Nga bị ngắt kết nối với SWIFT?

Mỹ và EU quyết định ngắt kết nối một số ngân hàng Nga  với hệ thống SWIFT nhằm trừng phạt Nga vì cuộc tấn công xâm lược Ucraine. Lệnh trừng phạt của Mỹ và EU không những ngăn cản Ngân hàng Trung ương Nga sử dụng dự trữ ngoại tệ mà còn ngắt kết nối các ngân hàng Nga với hệ thống tài chính quốc tế và làm tổn hại đến khả năng hoạt động của họ trên toàn cầu.

SWIFT có trụ sở tại Bỉ là kênh liên lạc chính của 11.000 tổ chức tài chính thuộc 200 quốc gia trên toàn cầu. SWIFT đóng vai trò quan trọng trong khâu thanh toán quốc tế nên nó trở thành công cụ để Mỹ và EU áp đặt các lệnh trừng phạt lên các quốc gia khác từ năm 2010. Năm 2012 các ngân hàng Iran từng bị cấm tham gia SWIFT như một phần lệnh trừng phạt của EU đối với chương trình hạt nhân của nước này và kết quả là Iran mất một 1/3 doanh thu từ xuất khẩu dầu mỏ và ngoài thương.

Nhằm ứng phó với việc bị ngắt kết nối với SWIFT, Nga được cho rằng một mặt sẽ triển khai hệ thống SPFS, một hệ thống tương tự như SWIFT, do Ngân hàng Trung  ương Nga phát triển từ năm 2014. SPFS hiện mới chỉ có 399 tổ chức tài chính ở 23 quốc gia sử dụng, quá nhỏ bé so với SWIFT. Mặt khác, Nga được cho đã có kế hoạch tích hợp với hệ thống CIPS của Trung Quốc để ứng phó với việc bị ngắt kết nối với SWIFT. Liệu CIPS có thể  giải  cứu các ngân hàng Nga bị ngắt kết nối với SWIFT?

CIPS là gì?

CIPS (Cross-border Payments System) là Hệ thống thanh toán liên ngân hàng xuyên biên giới do Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc phát triển nhằm cung cấp dịch vụ thanh toán bù trừ và thanh toán cho những người tham gia giao dịch và thanh toán bằng Nhân dân tệ xuyên biên giới. Trung Quốc đã khởi động CIPS từ năm 2015 trong một nỗ lực nhằm quốc tế hóa việc sử dụng Nhân dân tệ, đặc biệt giữa các quốc gia tham gia và Sáng kiến Vành đai và một con đường, đồng thời giảm phụ thuộc vào đồng đo la Mỹ đối với các giao dịch thanh toán quốc tế. CIPS cũng tính một số ngân hàng nước ngoài là cổ đông bao gồm HSBC, Standard Chartered, Ngân hàng Đông Á, DBS Bank, Citi, Australia và New Zealand Banking Group và BNP Paribas.

CIPS và SWIFT có thỏa thuận hợp tác, theo đó CIPS được sử dụng tiêu chuẩn công nghiệp SWIFT cho cú pháp trong thông điện tài chính.

Các bức điện được định dạng theo tiêu chuẩn SWIFT có thể được đọc và xử lý bởi nhiều hệ thống xử lý tài chính, cho dù bức điện có được truyền qua mạng SWIFT hay không. CIPS chịu trách nhiệm chính về dòng tiền, trong khi dòng thông tin tương ứng có thể đi qua CIPS hoặc SWIFT. Do đó, hai hệ thống đang ở trong một mối quan hệ cộng sinh chứ không phải cạnh tranh với nhau.

Liệu CIPS có thể giải cứu các ngân hàng Nga?

Cũng giống hệ thống SPFS của Nga, CIPS của Trung Quốc có số lượng người dùng khiêm tốn. CIPS không có đủ các ngân hàng tham gia, mặc dù nó đã thu hút được 672 ngân hàng gián tiếp từ nước ngoài – bao gồm cả Nga – tính đến tháng Hai, theo trang web của CIPS. CIPS chỉ có 76 tổ chức tham gia trực tiếp, hầu hết là các công ty con hoặc chi nhánh ở nước ngoài của các ngân hàng Trung Quốc. Chỉ những tổ chức tham gia trực tiếp mới có thể trao đổi thông tin thông qua CIPS, trong khi những tổ chức tham gia gián tiếp chủ yếu trao đổi thông tin với những tổ chức  tham gia trực tiếp thông qua SWIFT. CIPS chủ yếu hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới và thanh toán bằng đồng nhân dân tệ.

Với những hạn chế trên đây, CIPS của Trung Quốc cũng khó có thể giúp giải cứu các ngân hàng Nga trước lệnh trừng phạt của Mỹ và EU là ngắt kết nối các ngân hàng Nga với hệ thống SWIFT.