CÁI DUYÊN CAD – CHUYỆN HƠN 30 NĂM VỀ TRƯỚC

Hồi đó, khoảng giữa thập niên 90, Việt Nam mới mở cửa được vài năm. Người nước ngoài bắt đầu ghé thăm nhiều hơn, mang theo ngoại tệ, sự tò mò… và cả những phi vụ mua bán “lạ đời”.

Còn Mr. Old Man thì mới chân ướt chân ráo vào Vietcombank Đà Nẵng, được phân về Phòng Tín dụng – Kế hoạch. Làm đủ thứ việc: từ mã hóa và giải mã test key điện đi điện đến,  điều chuyển vốn ngoại tệ giữa các ngân hàng đại lý, báo cáo thống kê …  đến kiêm luôn phiên dịch cho Sếp.

Một sáng nọ, một người đàn ông xưng là thợ điêu khắc đá ghé ngân hàng cùng với một người Mỹ lỉnh kỉnh ba lô. Họ đến từ làng đá Non Nước chìa ra một hợp đồng mua bán được gõ bằng máy chữ. Theo đó, ông khách người Mỹ đặt mua một cặp tượng sư tử đá trị giá là 2.500 USD, một khoản tiền không hề nhỏ đối với thợ điêu khắc đá thời đó.

Vấn đề là ông khách người Mỹ sợ trả tiền rồi mà không nhận được hàng, trong khi anh thợ điêu khắc đá thì mong muốn nhận tiền trước rồi mới gửi hàng sang Mỹ vì lo rằng gửi hàng đi mà ông Mỹ kia không nhận hàng thì biết làm sao. Hai bên không ai chịu ai, cuối cùng dắt nhau vào ngân hàng nhờ tư vấn.

Cơ duyên đưa đẩy, Mr. Old Man đang làm phiên dịch thì… bỗng được đẩy lên vai trò “tư vấn,  quyết định vận mệnh giao dịch”.

Nghe xong câu chuyện, Mr. Old Man bèn nảy ra một ý tưởng – chưa từng học trong sách vở nhưng nghe cũng khá chuyên môn:

“Sao không mở một tài khoản ký quỹ tại ngân hàng?

Người mua gửi vào đó 2.580 USD (tính luôn phí chuyển phát nhanh, phí dịch vụ), rồi làm thư ủy quyền.

Khi người bán xuất trình đầy đủ chứng từ như hóa đơn, vận đơn, packing list… thì ngân hàng sẽ tự động trích tiền để thanh toán.

Nếu quá hạn mà không nhận được chứng từ, ngân hàng sẽ hoàn tiền về tài khoản của người mua ở Mỹ.”

Sếp gật đầu. Ông khách Mỹ vỗ vai Mr. Old Man. Anh thợ đá thì vỡ òa sung sướng.

Mr. Old Man thảo giúp giấy ủy quyền và đưa ông khách ký. Vậy là thương vụ đầu tiên trong đời Mr. Old Man liên quan đến một phương thức thanh toán lúc đó chưa biết tên. Sau đó một tháng, giao dịch trót lọt . Hai con sư tử vượt đại dương sang Mỹ, để lại bản hợp đồng ký quỹ trở thành mẫu cho nhiều giao dịch sau này.

Bất ngờ hơn, chính anh thợ điêu khắc đá ngày ấy, nhờ “cái duyên CAD” mà ăn nên làm ra, rồi trở thành một trong những đại gia làng đá Non Nước. Mỗi lần gặp lại Mr. Old Man, anh lại cứ nhắc:

“Hồi đó mà không nhờ anh chỉ cách CAD, chắc giờ em vẫn còn đục đá thuê!”

Từ sau vụ đó, Vietcombank Đà Nẵng bắt đầu áp dụng hình thức CAD cho nhiều khách hàng khác – từ du khách Tây balô đến các thương lái Trung Quốc mua thủy sản.

Phần Mr. Old Man, mãi vài năm sau mới được học bài bản nghiệp vụ thanh toán quốc tế, lúc ấy mới “té ngửa” ra cái phương thức năm xưa mình tư vấn… chính là CAD – Cash Against Documents!

Và thế là, từ một cặp tượng đá, Mr. Old Man bén duyên với nghề thanh toán quốc tế. Không ngờ sau này lại thành người… có chút tiếng nói trong giới TTQT & TTTM.

Tất cả bắt đầu từ một sáng ở làng đá Non Nước – Đà Nẵng.

LAST BUT NOT LEAST

Nhiều tài liệu thường đánh đồng CAD (Cash Against Documents – trả tiền nhận chứng từ) với D/P (Documents against Payment – chứng từ đổi lấy thanh toán). Nhưng thực tế – như câu chuyện ở trên – CAD không phải lúc nào cũng giống D/P.

• Trong nghiệp vụ thanh toán quốc tế, D/P là một phương thức chính thức thuộc bộ nhờ thu (Collection), được điều chỉnh bởi URC 522. Ngân hàng chỉ đóng vai trò giữ chứng từ, và chỉ giao khi người mua thanh toán – hoàn toàn không tự quyết định hay chủ động chi trả.
• Còn CAD chỉ là một thuật ngữ mô tả nguyên tắc chung “trả tiền nhận chứng từ”. Cách thực hiện có thể linh hoạt tùy theo thỏa thuận cụ thể giữa các bên.

Trong câu chuyện của Mr. Old Man, hình thức CAD được thực hiện như sau:

• Khách mua ký quỹ sẵn tiền vào tài khoản,
• Có thư ủy quyền cho ngân hàng,
• Và ngân hàng chủ động thanh toán khi người bán xuất trình đủ chứng từ.

Rõ ràng, đó không phải là D/P truyền thống, mà là một hình thức CAD được “thiết kế riêng” – mang tính kết hợp giữa niềm tin, sự linh hoạt, và vai trò trung gian tích cực của ngân hàng.

Vậy nên, không phải CAD nào cũng là D/P, và không phải D/P nào cũng cho phép linh hoạt như CAD.

Quan trọng là hiểu rõ cơ chế vận hành đằng sau cái tên.

Và đôi khi, chỉ cần một ý tưởng nảy ra đúng lúc (dù chưa gọi đúng tên) cũng đủ để mở ra cả một cơ duyên nghề nghiệp.

Vậy nên, hiểu đúng CAD không chỉ là chuyện thuật ngữ, mà còn là chuyện của… niềm tin, sự linh hoạt, và cả một chút duyên nghề.

______

Mr. Old Man, August 2025