Tháp Chiên Đàn là một trong những ngôi tháp cổ của Vương quốc Champa, hiện còn tồn tại ở làng Chiên Đàn, xã Tam An, thành phố Tam Kỳ, tỉnh Quảng Nam.
Tháp Chiên Đàn được xây dựng vào cuối thế kỷ 10 đến đầu thế kỷ 11, trong thời kỳ Champa chuyển kinh đô từ Quảng Nam về Bình Định, dưới thời vua Yan PuKu Vijaya.
Nhóm Tháp Chiên Đàn gồm có ba đền thờ, đứng song song, sát cạnh nhau trên một hàng theo trục Bắc – Nam, cửa ra vào nằm ở hướng Đông, vòm cuốn được trang trí bằng hoa văn trang nhã, thân tháp được trang trí bằng trụ áp tường với đường diềm trên mái được làm bằng đá sa thạch.
Tháp phía nam được xây dựng trước, tiếp theo là tháp giữa, sau cùng là tháp phía Bắc. Cả ba ngôi tháp đều thuộc loại tháp chăm truyền thống: tháp vuông có các tầng mái, và rất giống nhau về hình dáng, cấu trúc, trang trí. Tuy vậy kích thước của ba tháp khác nhau, tháp phía Nam lớn nhất, rồi đến tháp Trung tâm rồi tới tháp Bắc. Dựa vào các yếu tố kiến trúc và điêu khắc trên, các nhà nghiên cứu đã xếp tháp Chiên Đàn vào nhóm tháp thuộc phong cách chuyển tiếp giữa phong cách Mỹ Sơn A1 và phong cách Bình Định.
Cuộc khai quật năm 1989 đã làm phát lộ phần chân móng tháp bằng đá có điêu khắc và hàng trăm hiện vật bằng đá sa thạch có giá trị nghệ thuật cao, đặc biệt là bệ thờ Yoni – Linga và các bức tượng người, động vật (tượng rắn Naga, ngỗng thần Hamsa, chim thần Garuda, voi thần Gajasimha …) .
Ngày nay Tháp cổ Chiên Đàn vẫn đứng uy nghi trầm mặc giữa dòng chảy lịch sử như một chứng nhân cho một thời đại cổ hào hùng. Trên đường thiên lý ngang qua vùng đất Quảng Nam – nơi hội tụ nhiều di tích Champa, Tháp cổ Chiên Đàn sẽ là một nơi xứng đáng để bạn lựa chọn khám phá.
——-
* Mang nghĩa là “cây lô hội” phiên âm từ chữ Chandan của tiếng Phạn, Chiên Đàn là một trong những ngôi tháp cổ của Champa.
